دعاوی ملکی عنوانی برای مجموعه ای از دعاوی حقوقی و کیفری است که به نوعی به موضوع املاک مربوط می شوند. در این مجموعه موضوعات بسیار متنوعی یافت می شود. از موضوعات مثل دعوای الزام به تنظیم سند رسمی، الزام به ایفای تعهد، الزام به اخذ پایان کار، الزام به اخذ صورت مجلس تفکیکی، خلع ید ، تقسیم و افراز املاک مشاع ، دستور فروش الزام به ایفای تعهد ، تخلیه و مطالبه اجور معوقه و سرقفلی و تجویز انتقال منافع و فسخ انواع مبایعه نامه و اعاده به وضع سابق گرفته تا دعاوی کیفری مثل فروش مال غیر، جعل سند، تصرف عدوانی و ممانعت از حق، همه این موضوعات در دایره دعاوی ملکی جای می گیرند.
خلع ید چیست؟
چنانچه ملک مالکی (اعم از اراضی و انبیه) به هر دلیلی در تصرف شخص دیگری باشد و مالک راضـی به ادامـه تصرفات متصرف نباشد میتواند با تقدیم دادخواست خلع ید به مرجع قضائی درخواست اخراج متصرف از ملک خویش را بنماید.
تصرف عدوانی چیست؟
دعاوی تصرف عدوانی عبارت اند از دعاوی شخصی که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول (املاک) را از تصرف او خارج کرده وحال شخص مالک بازگرداندن مال خود را درخواست می نماید.
دعوای خلع ید با دعوای تصرف عدوانی چه تفاوتی دارد؟
1- در دعوای تصرف عدوانی رعایت تشریفات دادرسی لازم نمی باشد در صورتیکه در خلع ید رعایت این تشریفات لازم می باشد.
2- هر دو دعوا قابلیت تجدیدنظر را دارند.
3- در خلع ید به موجب ماده 1 قانون اجرای احکام حتماً حکم باید قطعی و بعد اجرا گردد در صورتیکه در دعوای تصرف عدوانی چون بلافاصله قابل اجرا می باشد نیازی به قطعی شدن و صدور اجراییه ندارد و درخواست تجدیدنظر مانع اجرا نمی باشد.
4- کسانیکه حق شکایت یا طرح دعوا را دارند:
1- در تصرف عدوانی لازم نیست شاکی مالک باشد بلکه مستأجر ، مباشر، خادم، رعیت، کارگر و هرکس به نمایندگی یا به امانت مال غیر را متصرف است می تواند به قائم مقامی مالک طرح دعوی نماید. در دعوی خلع ید فقط اشخاص ذینفع یا وکیلیا قائم مقام یا نماینده قانونی می تواند طرح دعوی نماید.
منبع: وبسایت ره جویان عدالت